Kryptowaluta to rodzaj waluty cyfrowej, u której podstaw stoi system kodów i własna sieć do realizacji transakcji, czyli tzw. łańcuchów bloków (ang. blockchain). Są one również nazywane walutami cyfrowymi, alternatywnymi lub wirtualnymi. Początkowo zostały stworzone z myślą o zapewnieniu alternatywnej metody płatności za transakcje internetowe.
Gospodarka kryptowalutowa kontrolowana jest przez protokół peer-to-peer – poszczególne jednostki, które składają się na kryptowalutę, to ciągi zaszyfrowanych danych o transakcjach. Pierwszą i najbardziej znaną kryptowalutą jest Bitcoin (BTC), który ujrzał światło dzienne w styczniu 2009 roku. Podobnie jak kilkanaście tysięcy swoich następców działa w oparciu o system blockchain, czyli swoisty odpowiednik rozproszonej księgi publicznej.
Co ciekawe, waluty wirtualne są zdecentralizowane. Oznacza to, że funkcjonują niezależnie od tradycyjnych systemów instytucji bankowych czy rządowych. Do zabezpieczania transakcji wykorzystują zaawansowaną kryptografię, co jednocześnie reguluje proces tworzenia kolejnych jednostek waluty.
Brak regulatora i kontroli banków centralnych
Kryptowaluty różnią się od walut tradycyjnych, albo inaczej fiat czy fiducjarnych – tych, których wartość opiera się na zaufaniu uczestników rynku do podmiotów emitujących pieniądz. Po pierwsze, żadna instytucja nie jest gwarantem wartości kryptowalut. Po drugie, z uwagi na ograniczoną ilość w obiegu ich siła nabywcza może się z czasem zwiększać, czyli ulegać deflacji. Zupełnie inaczej niż waluty fiat, których wartość kontrolują banki centralne. Po trzecie, absolutnie każda transakcja z udziałem kryptowalut na zawsze zostaje upubliczniona w otwartym rejestrze.
Powyższe nie oznacza jednak, że handel kryptowalutami jest trudny. Ba, dzięki systemowi blockchain często możemy dokonać transakcji szybciej i wygodniej niż w przypadku tradycyjnych instrumentów finansowych. Przy czym najbezpieczniejszą metodą zdecydowanie jest kantor kryptowalut. Na rynku znajdziemy także giełdy kryptowalut, gdzie np. za pomocą kontraktów różnic kursowych (ang. CFD) możemy spekulować na ruchach cen.
Limitowana podaż tworzy wartość
Jak wspomnieliśmy, kryptowaluty są zaprojektowane w taki sposób, żeby z biegiem lat ich podaż malała. Przykładowo maksymalna liczba Bitcoinów jest z góry ustalona i wynosi 21 milionów. Przypomina to trochę surowce, jak np. złoto, którego ilość do wydobycia jest ograniczona. Z drugiej strony, Ethereum (ETH) – czyli kolejna co do popularności kryptowaluta – funkcjonuje nieco inaczej. Jej emisja jest ograniczona do 18 milionów tokenów ETH rocznie, czyli do 25 proc. początkowej puli.
Ograniczenie liczby walut wirtualnych powoduje ich “niedostępność” i “wyjątkowość”, co przekłada się na wartość. Niektórzy twierdzą, że twórca Bitcoinów w istocie wzorował kryptowalutę na metalach szlachetnych. W rezultacie ich wydobycie staje się coraz trudniejsze, ponieważ w perspektywie kilkuletniej wartość nagrody zmniejsza się o połowę, aż osiągnie wartość zerową.
Główne cechy kryptowalut
Istnieją pewne zasady, które regulują wykorzystanie, wymianę i transakcje kryptowalutami. Kryptowaluty wykorzystują zaawansowaną kryptografię na wiele sposobów. Kryptografia narodziła się z potrzeby znalezienia bezpiecznych metod komunikacji podczas II Wojny Światowej, w celu
przekształcenia łatwo czytelnych informacji w zaszyfrowane kody. Od tego czasu współczesna kryptografia bardzo się rozwinęła, a w dzisiejszym cyfrowym świecie opiera się głównie na informatyce i teorii matematycznej. Korzysta jednak również z dziedzin takich jak komunikacja, fizyka czy elektrotechnika.
Istnieją dwa główne elementy kryptografii, które mają zastosowanie do kryptowalut: haszowanie i podpisy cyfrowe. Hashing weryfikuje integralność danych, utrzymuje strukturę blockchaina oraz szyfruje adresy kont i transakcje osób. Generuje również te równania kryptograficzne, które po rozwiązaniu umożliwiają wydobycie bloku.
Natomiast podpisy cyfrowe umożliwiają udowodnienie posiadania zaszyfrowanych informacji bez ich ujawniania. W przypadku kryptowalut technologia ta jest wykorzystywana do podpisywania transakcji (czyli przesyłu, transferu kryptowaluty), która zostaje zgłoszona do sieci, a właściciel konta wyraża zgodę na transakcję za pomocą swojego klucza, czyli podpisuje cyfrowo dany transfer.
Blockchain jako podstawa
Technologia blockchain to zdecentralizowana baza, księga publiczna lub innymi słowy lista transakcji dokonanych za pomocą kryptowalut. Najnowsze transakcje są zawierane w blokach, a następnie rejestrowane i dodawane do łańcucha bloków. Są one przechowywane w porządku chronologicznym jako jawne, trwałe i weryfikowalne zapisy.
Sieć peer-to-peer złożona z uczestników rynku zarządza blockchainem i stosuje precyzyjny protokół walidacji nowych bloków. Każdy "węzeł" lub komputer podłączony do sieci automatycznie pobiera kopię blockchaina. Dzięki temu każdy może śledzić transakcje bez konieczności centralnego rejestrowania danych. Zatem sieć jest rozproszona, a więc również bezpieczna. Technologia blockchain tworzy zapis, którego nie można zmienić bez zgody pozostałych uczestników sieci. Koncepcję blockchain przypisuje się założycielowi bitcoina, Satoshi Nakamoto. Stała się ona również inspiracją dla innych zastosowań poza pieniędzmi i walutami cyfrowymi.
Z kolei mining, czyli wydobywanie lub kopanie kryptowalut to proces scalania nowych transakcji w blockchainie w postaci bloków. W tym procesie – jeśli mówimy tutaj o bitcoinie – wytwarzane są nowe bitcoiny, które zwiększają całkowitą liczbę tych krytpomonet w obiegu. Wydobycie wymaga specjalnego oprogramowania, które jest używane do rozwiązywania matematycznych łamigłówek, co pozwala na zatwierdzanie legalnych transakcji tworzących bloki. Bloki te są dodawane do publicznego rejestru (blockchain) praktycznie co dziesięć minut. Gdy oprogramowanie rozwiązuje transakcję, „kopacz” otrzymuje nagrodę w postaci określonej liczby bitcoinów. Im szybciej jego sprzęt (karta graficzna) przetwarza problem matematyczny, tym większe jest prawdopodobieństwo, że transakcja zostanie zatwierdzona i nagrodzona w bitcoinach.
Główne kryptowaluty